Mô tả
Nói tới Xuất Hành, không quá lời khi coi tác phẩm này là như là “Tin Mừng của Cựu Ước”. Vì cũng như Tin Mừng nơi Tân Ước, Xuất Hành công bố tin vui cứu độ khai sinh dân tộc Ít-ra-en (Xh 13,14). Nên thường các tác phẩm Cựu Ước khác cũng hay quy hướng về biến cố nền tảng này để đào sâu ý nghĩa. Còn với Tân Ước, các Ki-tô hữu nhìn “biến cố tử nạn và phục sinh của Đức Ki-tô” là cuộc Vượt Qua quyết định mới mẻ và tận căn.
Một cách khái quát, tác phẩm Xuất hành bắt đầu kể lại cảnh con cái Ít-ra-en sống bên Ai-cập. Rồi một vị vua mới không biết Giu-se, người đã giúp Ai-cập thoát khỏi nạn đói khát, áp bức con cái Ít-ra-en và bắt họ làm nô lệ (Xh 1,1-22). Đoạn mở đầu này ví tựa phần chuyển tiếp giữa chuyện gia đình các tổ phụ đã được kể nơi tác phẩm Sáng thế và chuyện của một dân sẽ được kể ở Xuất hành. Rồi Xuất hành kết thúc với việc mô tả “vinh quang Đức Chúa tràn ngập Nhà Tạm” ở núi Xi-nai (x. Xh 40,34-38), nghĩa là Thiên Chúa là Đấng uy quyền giải thoát Ít-ra-en ra khỏi Ai-cập cũng là Đấng dấn bước đến ở giữa dân Ngài trong Nhà Tạm. Như vậy, từ phần mở đầu tới phần kết thúc, tác phẩm Xuất hành thuật lại chặng đường Ít-ra-en đi từ Ai-cập tới núi Xi-nai. Vậy, dựa vào tiêu chuẩn không gian này, đa số các học giả chia sách Xuất hành làm ba phần: • Ra khỏi Ai-cập (Xh 1,1 – 15,21) • Từ Biển Sậy tới núi Xi-nai (Xh 15,22 – 18,27) • Quanh núi Xi-nai và Giao ước (Xh 19 – 40)
…
Ba chủ đề thần học vừa nêu trên dù khác nhau, nhưng lại đan quyện vào nhau. Vì chúng đều được đặt trên nền tảng: Đức Chúa vượt qua để giải thoát Ít-ra-en. Đây cũng là lý do mà việc tìm hiểu tác phẩm Xuất Hành có phụ đề “Đức Chúa sẽ vượt qua” (x. Xh 12,23). Cuộc vượt qua này mang chiều kích linh thánh hướng thượng: chính Đức Chúa là Đấng vượt qua. Sáng kiến vượt qua để giải thoát Ít-ra-en đến từ một mình Thiên Chúa. Vậy nên, Xuất Hành luôn nhấn mạnh: mừng lễ Vượt Qua kính Đức Chúa (x Xh 12, 11.27.48). Điều này nhắc nhở mọi độc giả: biến cố vượt qua đích thực chỉ thuộc về một mình Đức Chúa.
